Omdat ik elke dag meerdere keren tegen Kim zeg "alle, in Belgie zou dat toch gewoon nooit kunnen??!", heb ik besloten een klein blogje toe te wijden aan alle verbazingen die me tijdens deze reis al te beurt zijn gevallen.
VERKEER
Regel 1 in Bolivie (de enige regel die ik totnutoe heb opgemerkt): koning auto heerst!
Voetgangers moeten echt wel uit hun doppen kijken als ze een straat oversteken. Zebrapaden zijn er immers niet en als ze er al zijn, dan worden die meestal genegeerd. Want koning auto heeft het recht om voetgangers omver te rijden als ze op "zijn" straat lopen. Het komt er dus op aan om auto's te ontwijken, te voorspellen of ze zullen afslaan of niet (want pinkers lijken hier niet echt van nut te zijn) en te zorgen dat je het maar snel op een loopje zet als je je vergist in deze voorspelling.
Verkeersregels zijn bijzonder schaars. Zolang je maar in rechte lijn op je bestemming geraakt, is iedereen tevree. Wat 's nachts ook erg handig is: verkeerslichten mogen genegeerd worden (of zo wordt het toch door de Bolivianen geinterpreteerd). Waarom zou je ook staan wachten aan een rood licht als je toch al weet dat er niemand van links of rechts kan komen. Gewoon afgaan op dat buikgevoel en jezelf voorrang geven.
Dit geldt ook voor de voorrang van rechts. Dit is zo'n nutteloze regel als het ook op een handige andere manier kan. Wat veel beter werkt is de toeter! Op een kruispunt geldt het volgende: wie eerst toet, eerst door mag. Het komt er dus op aan constant je vinger op de toeter te houden en zo je mannetje te staan bij de kruispunten. Deze toeter is trouwens ook erg handig bij verkeerslichten. Als je merkt dat het licht van rood terug op groen gaat springen, kan je proactief al beginnen toeten omdat de eerste auto nog niet in gang is geschoten. Zo verlies je in Bolivie nergens tijd in het verkeer!
Hoe zit het dan met het publieke transport?
Laat ik het eerst even hebben over de bussen: de micro's zoals ze hier genoemd worden zijn kleine busjes (zie foto) die soms Japanse opschriften hebben. Geen kat die weet wat erop staat, maar zolang importeren goedkoper is dan hier kopen, is het oke toch? Busstops zijn er ook maar zelden. Noch een kaart met de busroutes en nummers van de stad. Kortom: je moet op straat wachten tot je een micro ziet passeren met de eindbestemming die je zoekt en dan met een arm op en neer wuiven. Dit interpreteert de buschauffeur als een persoonlijke bushalte en stopt bijgevolg om je te laten opstappen. Daarna moet je hem, terwijl hij al terug in gang schiet, al wiebelend over een aantal hoofden 1.5 boliviano's toesteken zonder te vallen op de moeder met baby of de zak patatten. De chauffeur is getraind in wisselgeld tellen terwijl hij aan het rijden is.
Taxi's zijn ook een ervaring op zich. Eerst en vooral moet je min of meer onderhandelen over de prijs van de rit die je wilt doen. Je zegt dus bijvoorbeeld: "hoeveel is het om naar Calle Bustillo te rijden vanaf hier". De taxichauffeur geeft zijn prijs. Dan kan je hiermee akkoord gaan en instappen, of neen schudden en zeggen dat je het al goedkoper hebt gehad in het verleden. Als hij niet akkoord gaat met je onderhandeling rijdt hij gewoon door en moet je het bij een andere taxi proberen. Beslis je dan om toch in te stappen, merk je al vlug dat de auto niet echt voldoet aan alle regels. Gordels zijn er bijna nooit. Het stuur is soms gebricoleerd aan de linkerkant en aan de rechterkant staan de snelheidsaanwijzers (ook Engelse auto's zijn hier dus van nut) (zie foto). En als je geluk hebt, is je taxichauffeur sterk in de bovengenoemde persoonlijke voorrangsregels en raak je ultrasnel op je plaats.
Voor de langere afstanden zijn er dan de grote bussen. Omwille van de grote afstanden in Bolivie zit je hier vaak uuuuren in, meestal 's nachts. Maar om welke reden dan ook worden er in de bus geen lichten aangestoken. Dus moet je al vanaf 18u trachten in slaap te geraken. Gelukkig is er dan altijd nog Kim met haar leuke mopjes, type: "maarja, normaal dat ze die lichten niet aansteken, we zijn toch de enige die kunnen lezen in de bus". Tijdens de rit wip je vaak omhoog op je stoel omdat de straten er slecht bij liggen of omdat er simpelweg geen straten zijn, enkel kronkelige wegen vol putten doorheen de bergen. Voor de oversteek naar Copacabana, moesten we zelfs de boot op (zie foto).
ETEN
Als Belgie het land is waar plastiek zakjes stilaan met uitsterven bedreigd zijn, is Bolivie de plaats waar er een ware zakjesaangroei heerst. Alles krijg je mee naar huis in zakjes: je vlees, groenten en fruit, eieren, pasta, tot zelfs drank,... Zowel melk als fruitsap worden verkocht in zakken van 1 liter. Wat ook vaak in het straatbeeld opduikt zijn kinderen met kleine zakjes die uit hun mond hangen. Daar zuigen ze dan op het gemak hun sapje uit op zonder het zakje uit hun mond te halen.
In bijna elke "taverne" kan je jugo krijgen. Dan moet je kiezen uit een fruitsoort (en hier zijn er veeeel) en of je het met water of melk wilt. Vervolgens mixen ze dit dooreen en krijg je dit in een groot glas geserveerd voor geen geld. Dit is mijn absolute favoriet op vlak van eten en drinken in Bolivie, vooral omwille van het lekkere en verse fruit dat ze hier hebben. Hieronder een foto van de markt, waar je telkens 2 jugo's voor de prijs van 1 krijgt. Heeeeerlijk!!!
Zetmeelproducten liggen ook goed in de markt hier. Toen we tijdens onze busrit stopten in een dorpje, kocht ik er een take away avondmaaltijd aan een klein kraampje: een bakje met rijst, pasta en daarbovenop frieten en een kippenbout. Njam. En dit is geen uitzondering, meestal ligt er op je bord zowel rijst als patatjes. Soms zelfs 2 soorten patatjes..
Op restaurant of in de salteñeria kan je altijd kiezen tussen carne of pollo: vlees of kip.
DE STAAT
Als er iemand verkeerd geparkeerd staat, dan roept de ander uit zijn auto naar de politie die er vlakbij staat dat hij iets moet zeggen daarop (Kim en ik hebben dit zelf meegemaakt). Maar de politie haalt zijn schouders op. Hij heeft immers zelf helemaal geen probleem met die verkeerd geparkeerde wagen.
Een cholita die voor 't Stad werkt en bijvoorbeeld parken besproeit, krijgt een op maat gemaakt groen cholitapakje. Haar speciale voorkomen maakt dus echt wel deel uit van de maatschappij.
Als je verkeerd geparkeerd staat, krijg je in Belgie een boete. Omdat Bolivianen deze boetes waarschijnlijk toch niet betalen, hebben ze hier een betere oplossing bedacht. In plaats van een klein briefje tussen je ruitenwissers, krijg je een grote poster op je voorruit gekleefd. We hebben een man zien sukkelen om deze sticker eraf te krijgen, blijkbaar gebruiken ze superlijm, want zelfs met water lukte het hem niet.
HOTELS
Kosten gemiddeld zo'n 60 bolivianos per persoon (is ongeveer 6 euro), maar als je niet al te vies valt kan het gemakkelijk ook voor 30 bolivianos. Dat de bedlakens dan al es een samenraapsel van stofkes zijn en dat de gemeenschappelijke douche best met schoeisel betreden wordt, neem je er gewoon bij.
Douches worden in Bolivie verwarmd op elektriciteit. Als je de knoppen aanraakt kan je dan soms een schokske voelen in den douche. Het is dus beter de knop om te draaien met een handdoek. Er is trouwens ook maar 1 knop in de douche die zowel voor de hoeveelheid water als voor de warmte van het water dient. Met als gevolg dat warm water alleen in een fijn straaltje kan en koud water a volonte.
EN DAN NOG WAT VANALLES
- Publieke wc's zijn niet altijd even aangenaam. Soms sta je met je teenslippers midden in een plas water gemengd met pipi. Nadat je je gevoeg gedaan hebt al steunend tegen de muur achter je, zoek je naar het wc-papier. Noppes. En als je dan als nette Westerling vervolgens op zoek gaat naar de sjas, kan je het ook voor bekeken houden. Want het systeem is dat je eerst naar buiten moet, een bidon met water vullen en zo alles trachten door te spoelen naar de ondergrond van Bolivie. Niet altijd met evenveel succes.. Evenmin als het mikken in het juiste gat. (zie foto)
- Katten zijn zeldzaam, maar dit wordt gecompenseerd door het teveel aan honden. Je kan er letterlijk de straat mee leggen. En meestal liggen ze ook op straat. Wat wel grappig is, is dat er geen rassen meer uit op te maken zijn. Zo kan je een hond hebben met een bruine kop en wit zwarte vlekken op zijn lijfje. Meestal doen die niets, maar als ze toch blaffen of dichterbij komen, dan smijten ze er gewoon een steen naar. In het geval van Kim was dit een rol wc-papier. In onderstaande foto zie je dat ik net ben ontkomen aan een aanval. Gewoon renneeeeen..!!
- Ook de cinema is een gebeuren op zich. Volgens Kim en Dries is deze van Sucre vrij normaal, maar in Potosi ligt dit net iets anders. Daar komen de Bolivianen toe tot 3 kwartier na de starttijd van de film. Aangezien babysitters hier niet bestaan, komen ook de babietjes meekijken naar de film. En als er een gsm afgaat tijdens de film, dan nemen ze die zonder gene op.
- Diensten worden vaak spontaan aangeboden op straat. Zo kwam ik onlangs in een klein dorpje een huis tegen met een bordje "wij wassen kleren".
- Als je aan een cholita betaalt aan een kraampje, zie je ze eerst in 3 van haar zakken zoeken naar enkelgeld. Als ze daar niet de juiste munten vindt, heft ze een van haar rokken op en blijken er ook daaronder nog zakjes met geld te zitten. Dit is om te voorkomen dat zakkenrolles met al haar geld in 1 keer aan de haal zouden kunnen gaan.
Ziezo, dit is een deel van rare gewoontes die ik tijdens mijn korte tijd in Bolivie heb opgemerkt. Mijn conclusie is dat alles er toegelaten is, wat soms tot grappige situaties leidt. Maar evengoed geeft dit heel wat charme aan het land, want je hoeft je niet snel te schamen. Niet voor de kleren die je aandoet (hoe meer ze stinken, hoe meer je je hier thuis voelt) en ook niet voor je gedrag. Ieder doet z'n ding en niemand spreekt je daar op aan.
Kortom: de organisatie die Belgie zo uitzonderlijk kenmerkt, zou hier af en toe welkom zijn. Maar evengoed lieten de Bolivianen mij een poepje ruiken tijdens mijn reis..: "tranquiiiila mamacita liiiinda". Op't gemak dan maar!
