In Bolivia moet je goed zoeken om cultuur te vinden, maar eens je die vindt dan vindt die in volle glorie plaats. Bibliotheken zijn er bijvoorbeeld bijna niet. Hier in de hoofdstad zijn ze meestal van de universiteit,waar waarschijnlijk enkele wetenschappelijke dingen te vinden zijn en waarvoor je een studentenkaart moet hebben. Onlangs hebben we dan toch, toevallig, de biblioteca municipal gevonden. Je kan er niet door de rekken lopen, want die staan achter de balie. Toen ik om de catalogus vroeg, zeiden ze: jamaar, we zijn aan het herstructureren, we hebben nu geen. Dat is typisch hier: iets dat volledig goed draait en tot in de puntjes in orde is, dat is zeldzaam.
Theaterstukken zijn er, maar het is mij nog onduidelijk hoe ik tevoren kan weten welke stukken er zullen spelen. Want nu zie ik pas de dag zelf bij het passeren dat er theater wordt gespeeld in een of andere school. De grootste brok cultuur is in feite te bemerken in de 'levende cultuur'.Er zijn de doeken, die Dries al op onnavolgbare wijze heeft beschreven.En je ziet ook de chollitas met hun zwierige traditionele rokjes, vlechtjes en truitje (en in La Paz met hun bolhoedje), de mensen uit tarabuco die je ook kan herkennen aan hun poncho's,enz. De meerderheid (in de steden allesinds) van de Bolivianen draagt wel 'moderne kledij'. Ik zet het tussen aanhalingstekens want de kleren komen met containers uit Amerika en Europa, en het zijn allemaal verschillende kledingstukken, je vindt nooit een serie dezelfde t-shirts. En die kleren zijn niet echt de kleren die wij zouden dragen. Dus echt modieuze mensen zie je hier niet, en ook van 'trends' kan je moeilijk spreken. Al is een jeansbroek met een of ander t-shirt wel een must bij iedereen. Rokjes en kleedjes heb ik nog niet gezien, hopelijk komt dat nog in de zomer.
Behalve op straat zie je de traditionele kledij ook in de optochten, zoals de Entrada van onlangs (zie foto). Dan passeren alle Boliviaanse dansen met bijbehorende kledij de revue. Interessant trouwens om de Spaanse invloeden te zien in die dansen, zoals de flamencokleedjes, of een engel die verdacht veel lijkt op een conquistador, enz. We zullen over die ¨entrada¨ een volgende keer schrijven.
Qua muziek zijn er gelijkenissen: zowel in Spanje als hier zijn de muzieksmaken gericht op Spaanstalige muziek. In Spanje kennen ze wel nog internationale groepen, in Bolivia enkel Justin Bieber (zie foto). De grote hit op dit moment is http://www.youtube.com/watch?v=zdsqIeQBclE. En dat is het grootste verschil met Spanje (en Europa):in Madrid zijn de mogelijkheden om cultuur op te snuiven einde
loos, en wordt het vrij vlug duidelijk hoe je kan weten wat er gaande is. Op vlak van levende cultuur zijn er in Spanje zeker dingen te ontdekken, maar van die kleurrijke en enorme optochten waar de hele gemeenschap een jaar lang zich op voorbereid en naartoe leeft, zoiets bestaat niet. 
De Spanjaarden zijn gekend als warme, open en vriendelijke mensen. Dat stereotype kan ik niet ontkennen, maar toch een beetje ontkrachten. Want wat er achter die vriendelijkheid schuilt is soms moeilijk te ontdekken. Heel vaak is het me voorgekomen dat mensen bij de eerste ontmoeting doen alsof ze je beste vriend zijn, maar in hoeverre ze dat menen is dan niet altijd duidelijk.Bij Belgen kan je gemakkelijker inschatten wat ze van je vinden. Bij Spanjaarden is dat heel moeilijk. Bij Bolivianen vind ik hun vriendelijkheid veel meer gemeend. Als ze met je komen babbelen is het uit oprechte interesse/nieuwsgierigheid. Die overdreven amicaliteit van de eerste minuut zoals in Spanje, is er niet echt. Ik hoor ook vaak van andere reizigers dat Bolivianen in vergelijking met andere latino's veel braver zijn. Dat merk je op straat ook. In Spanje mag je zeker gefluit of een 'hola guapa' verwachten als je als meisje alleen op straat loopt. In Bolivia gebeurt dat eigenlijk niet veel.De Bolivianen zijn meer gereserveerd en verlegen, maar kijken doen ze wel.
Dat is tenminste zo als ze nuchter zijn. Als ze een glaasje op hebben, durven ze veel meer. Dan durven ze plots met Dries praten (Dries is precies een magneet voor dronkaards), en durven ze mij 'ten dans vragen'. Soms is het daarom dus wat lastig voor mij in een discotheek want er komen nu en dan jongens mij vragen om te dansen. In de discotheken is het namelijk zo dat iedereen in paar danst. Ik ben niet het salsa-type, ik noem mijn dansstijl eerder: bewegen op muziek, dus met 2 dansen maakt mij al redelijk onzeker. Maar ook hou ik er niet altijd zo van om in paar te dansen met iemand die ik totaal niet ken. Maar, als je geen zin hebt, dan doen ze niet lastig, ze zagen wel een beetje, maar echt opdringerig zijn ze niet. Op dat vlak zou ik de Spanjaarden dus misschien meer als latino's beschouwen, omdat de Bolivianen uiteindelijk toch wel een klein hartje hebben.
Naar het schijnt is het ook soms lastig om het meisje te zijn in een koppel. De jongens zijn heel jaloers, zo heb ik al van verschillende mensen gehoord. Ze bellen voortdurend om te weten waar je zit, en wat je doet, en wat je gaat doen. Ze zijn dus jaloers, maar ook het latino-gehalte van meer dan 1 vriendin hebben, dat komt hier zeker ook voor. Soms hallucinant. Verder heerst hier een meer cliche-manier van omgaan tussen man en vrouw.Die is niet zo opvallend te zien, maar soms in kleine dingen komt dat naar boven. Mannen die het woord eerst richten tot Dries, of beetje raar kijken als ik eerder een hand schud aan hem dan Dries, of de 70-jarige dokter die voortdurend met Dries spreekt (heeft ze pijn?moet ze overgeven?heeft ze koorts?) terwijl ik de patient ben die ook wel Spaans ken.Maar om meer duidelijk die verschillen tussen man en vrouw te zien, zal ik nog meer tijd nodig hebben. In Spanje zijn die traditionele omgangsvormen meer dan in Belgie aanwezig, maar toch ook bijna verdwenen.
De structuur van het land dan. Ik dacht dat het in Spanje al erg was, maar hier in Bolivia is het niet erg, maar ongelofelijk. In Spanje wordt je gek als je iets administratief in orde moet krijgen, maar het overheidsapparaat werkt er tenminste min of meer. Als je genoeg zucht en dingen uitprobeert en veel geduld hebt, komt het in orde. Hier ook, maar alleen het strikte minimum wordt vanuit de staat geregeld. Alle organisaties voor toerisme, voor sociale projecten zijn prive-initiatieven. Casa de turismo:prive-initiatief. Miski Wasi:prive-initiatief.Centralisatie, dat is een woord dat hier niet bestaat. Als je iets uit de grond wil stampen, zal je het zelf moeten doen want vanuit de staat zijn er geen dragende of ondersteunende instanties.Eigenlijk bestaat de handel in dit land vooral uit de eet- en snoepkraampjes op straat, en de mini-winkeltjes. In Madrid zag je dit fenomeen ook heel soms nog: kleine winkeltjes van 4 vierkante meter met daarin een schoenmaker, of een meubelmaker.
Het eten tensl
otte. Om een goed oordeel te kunnen hebben over de keuken van een land, vind ik dat je bij 3 categorieen aan tafel moet hebben geschoven: de keuken van een mama, de normale lunchrestaurantjes met eenvoudige keuken, en de echte restaurants. Op basis daarvan kan ik (vind ik) zeggen dat de Spaanse keuken niet echt verfijnd is. Je hebt enkele hele lekkere gerechten, maar in het algemeen vind ik dat de Spaanse keuken in het niets vervalt bij de Italiaanse bijvoorbeeld. In Bolivia is het eten ook niet verfijnd. Maar natuurlijk kan je moeilijk een mug met een olifant vergelijken. De meeste Bolivianen die een eetkraampje hebben, koken zoals wij koken op kamp met een jeugdbeweging, met gaspullen en grote potten. Daar moet je dan wel nog vaak reuma bij incalculeren, want het is niet ongewoon dat omaatjes staan te koken. In die omstandigheden kan je natuurlijk geen verfijnd voedsel verwachten, maar soms zitten er wel lekkere (heel vaak pikant) dingen tussen. Het is wel altijd een risico of alles er op de juiste manier weer uitkomt. Bolivianen zijn carnivoren. Als je vraagt: heb je iets zonder vlees, dan zeggen ze: ja, we hebben kip. Hier heb je dus kip en (varkens)vlees, en dat is het. Het aantal gefrituurde-kip-met-friet-restaurantjes/eetkraampjes zijn ontelbaar. Ook hamburgerkraampjes zijn veel te vinden. In de 'echte' restaurants zijn wel vaak lekkere dingen te vinden. Een van de nationale gerechten Pique a lo Macho, is bijvoorbeeld heel lekker: dat is een stoofpotje met vlees en worst. Stoofvlees op z'n Boliviaans zeg maar.Ook de saltenas (warm bladerdeeghapje gevuld met vlees of kip en een saus waarvan we het recept zeker nog moeten vinden.Moesten we een salteneria openen in de Overpoort dan zou het zonder twijfel aanslaan). Wat ik zeker ook moet vermelden is het fruit hier. Het fruit is namelijk extreem lekker en vers.en goedkoop.en leuk om te kiezen op de markt.(Voor de mama's: we eten elke dag fruit!En elke zaterdagmorgen saltenas.) De Bolivianen hebben 1 eetgewoonte gemeen met de Spanjaarden: zonder servietten kunnen ze niet beginnen eten. En het bier is hier ook niet veel soeps, zoals in Spanje. Maar ze eten wel op andere tijdstippen. Bolivianen eten niet zo extreem laat (2u 's middags of 22u 's avonds), ze eten rond 13u 's middags en rond 8u 's avonds.Qua taal is de basis Spaans hetzelfde, maar qua woordenschat zijn er enorm veel andere woorden. Bijvoorbeeld alle woorden voor kledingstukken (trui, sjaal, t-shirt,...) zijn compleet andere woorden hier. Alle typische Spaanse woorden die ik in mijn zinnen kon smijten om mij wat vlotter te laten overkomen kan ik wel vergeten hier. Tis soms als voor een 2e keer Spaans leren.Ook plaatsen de Bolivianen de werkwoorden achteraan, en in Spanje vooraan. 'Dificil es' ipv 'es dificil' bijvoorbeeld.Ook zingen ze hier meer.Onlangs schrok ik van mezelf toen een van de Spaanse vrouwen die Miski Wasi heeft opgericht, op bezoek was.ze sprak op z'n Spaans dus de met een echte 'swissel' als je 'zanahorias' (wortels) uitsprak. en toen dacht ik bij mezelf dat het toch wat belachelijk klonk, die swissel. Terwijl ik voordien ook wel zo sprak..
Het is moeilijk om precies te schetsen wat dat typisch Boliviaanse aspect dat hier heerst, nu precies is.Voorlopig vind ik dat:' Alles kan, niets moet', het nog het beste uitdrukt. Als ik het beter onder woorden kan brengen, doe ik nog eens een poging.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten